Gotowość szkolna – a co to takiego?

Gotowość szkolna – a co to takiego?

Koniec kwietnia jest to czas, kiedy w przedszkolu dzieci 7-letnie otrzymują tzw. Diagnozę gotowości szkolnej. Budzi ona nierzadko niepokój rodziców, niepewność, obawę, że ich dziecko „nie nadaje się do pierwszej klasy”. Czym zatem jest gotowość szkolna? Co powinno umieć dziecko idąc do szkoły? Jak wiadomo dzieci, choć w tym samym wieku, mogą być           w różnym stopniu przygotowane do rozpoczęcia nauki w szkole. Dla nich to przede wszystkim zmiana rodzaju aktywności – z zabawy przechodzą w tryb nauki.                 Gotowość szkolna, zwana również dojrzałością lub zdolnością, to, mówiąc najprościej, moment, w którym dziecko osiąga taki poziom rozwoju intelektualnego, emocjonalnego i fizycznego, który sprawia, że jest ono gotowe do rozpoczęcia edukacji szkolnej. Zgodnie z definicją Stefana Szumana, patrona naszej bocheńskiej poradni psychologiczno-pedagogicznej – dojrzałość szkolna to taki poziom funkcjonowania poszczególnych obszarów rozwoju dziecka: rozwoju fizycznego, poznawczego, emocjonalno-motywacyjnego i społecznego, który umożliwia dziecku sprostanie wymaganiom stawianym przez szkołę oraz czyni je podatnym na systematyczne nauczanie i wychowanie. Rozwój fizyczny – czyli jaki? Dojrzałość fizyczna to, mówiąc najprościej, ogólna sprawność ruchowa dziecka. Dotyczy to zarówno motoryki dużej, jak również małej. Dziecko już powinno umieć, np.: skakać, biegać, stać na jednej nodze utrzymując równowagę, sprawnie rzucać i chwytać piłkę, posługiwać  się kredką, ołówkiem, nożyczkami itp.  Prawidłowy rozwój poznawczy, motywacja przejawia się zwłaszcza poprzez zainteresowanie dziecka liczeniem, czytaniem, pisaniem. Mowa jest prawidłowo ukształtowana, wypowiedzi dziecka są zrozumiałe przez wszystkich, nie tylko domowników. Koncentracja uwagi na zadaniach wydłuża się. Ważną umiejętnością jest kończenie rozpoczętej pracy, ambicja dziecka, by zadanie zostało dobrze, poprawnie wykonane. Interesuje go świat wokoło, pyta o przyczynę różnych zjawisk. Dojrzałość społeczna i emocjonalna jest w zasadzie kluczowa dla pełnej gotowości szkolnej. Manifestuje się chęcią nawiązywania nowych znajomości i umiejętnością ich podtrzymywania. Decyduje ona o tym, czy dziecko panuje nad sobą, potrafi stosować się do reguł i zasad, jest obowiązkowe i zdyscyplinowane. Dziecko rozumie proste sytuacje społeczne, potrafi współpracować w grupie. Jest wrażliwe na ocenę płynącą ze strony nauczyciela, potrafi jednak panować nad emocjami.  Większość dzieci osiąga gotowość do pójścia do szkoły po ukończeniu tzw. „zerówki”. Temu służy cała praca przedszkola. Założone cele dydaktyczno-wychowawcze realizowane przez wychowawców skoncentrowane są na tym, aby jak najlepiej przygotować dziecko do nauki szkolnej.  Jeżeli jednak nie jest ono zainteresowane czytaniem, podczas ubierania się potrzebuje pomocy osoby dorosłej, płacze przy rozstaniu z mamą albo … potrafi pięknie czytać i liczyć ale każde, najdrobniejsze niepowodzenie powoduje wybuch niepochamowanej złości lub płacz, słabo radzi sobie z niepowodzeniem i porażką - warto zastanowić się, czy na pewno jest gotowe, aby pójść do szkoły. Warto wtedy zasięgnąć opinii wychowawcy przedszkolnego, który w ciągu całego roku szkolnego dobrze poznał mocne i słabe strony dziecka; to przede wszystkim w jego kompetencji leży diagnoza dojrzałości szkolnej dziecka. Nauczyciel musi dokonać jej do końca kwietnia.  Jeżeli nadal podjęcie decyzji o odroczeniu dziecka od spełniania obowiązku szkolnego budzi wątpliwości warto skorzystać z diagnozy gotowości szkolnej przeprowadzanej w poradni psychologiczno-pedagogicznej. Na chwilę obecną, obowiązek pójścia do pierwszej klasy mają wszystkie dzieci, które skończyły 7 lat. Te, które mają 6 lat również mogą wcześniej rozpocząć szkołę, nawet jeśli nie odbyły rocznego przygotowania przedszkolnego. W takiej sytuacji, rodzic musi udać się do poradni psychologiczno – pedagogicznej na diagnozę gotowości szkolnej. Rodzice ze swojej strony, również mogą przygotować dziecko do rozpoczęcia nauki w klasie 1. Przede wszystkim warto przedstawiać szkołę jako miejsce, w którym dzieje się coś ciekawego, gdzie poznaje się wiele nowych, pasjonujących rzeczy. Nie straszyć nauczycielami i szkołą jako czymś, co jest „za karę”. Warto wspólnie z dzieckiem udać się na zakupy przyborów szkolnych, przygotować miejsce do nauki, biurko itp. Powoli wdrażać dziecko do systematyczności, obowiązkowości, do stałego rytmu dnia. Bardzo ważne jest również zapewnienie kontaktu z rówieśnikami, aby w tych pierwszych dniach szkoły dziecko nie czuło się osamotnione. Im dziecko jest dojrzalsze, im większa jego gotowość do nauki, tym pewniej i łatwiej odnajdzie się w nowej, szkolnej rzeczywistości, tym lepiej poradzi sobie z nauką. Ostateczną decyzję o podjęciu nauki w klasie I podejmują rodzice. 

Oprac. Agata Gorczyńska

Pedagog